Il vitg da Falera ei situaus sin ina terrassa sulegliva sin 1220 m.s.m. naven dalla via cantunala che meina naven da Cuera sur l’Alpsu. Falera, che vegn numnaus savens era la pèrla dalla destinaziun turistica Flem Laax Falera, vegn schaus cumbien dil traffic da transit, quei che vegn schazegiau fetg da tut quels che vulan serecuvrar. La vesta libra sur la Val dil Rein tochen Cuera, naven dalla Lumnezia tochen lunsch en direcziun da Sursaissa, ei unica.
La noda caracteristica da Falera ei la baselgia da s. Rumetg che ha biebein 500 onns e che ei vegnida construida sin ina grondiusa terrassa panoramica, silla Mutta. La baselgia vala per in dils pli bials ed interessants edifecis historics-culturals en la Val dil Rein Anteriur. Unica per l’entira Svizra ei liug da cult dil sulegl silla Mutta. Las biaras scaluttas, ils craps d’unfrenda ed ils menhirs ein perdetgas d’in cult dil sulegl, che va anavos per 3`500 onns. Ultra dalla muntada cultica havevan quellas retschas da crappa ina muntada astronomica e calendara. Guidas historicas-culturalas entuorn la Mutta dattan envesta en la prehistoria fetg interessanta dalla Svizra.
In’egliada sin las cefras dalla populaziun muossa che Falera – sco tipica vischnaunca da purs da muntogna sco biars auters da quels loghens – ha giu pitiu dalla depopulaziun. La midada da structura ell’agricultura ed ils plazs da lavur munconts en branschas alternativas han schau diminuir il diember dalla populaziun tochen a 309 persunas. Pér il pass enviers il turissem ha purtau cheu ina midada. Dacheudenvi ein plazs da lavur stai avon maun, ils quals han offeriu puspei era a famiglias giuvnas ina basa d’existenza.
L’expansiun turistica per propi ha purtau la construcziun dalla sutgera da Falera a Curnius, la quala ha giu per consequenza la colligiaziun directa dalla vischnaunca da Falera cun il vast territori da skis dall’Arena Alva. Oz fuorma la vischnaunca da Falera ensemen cun las vischnauncas vischinontas da Laax e Flem ina destinaziun da turissem cumineivla.
Malgrad il svilup turistic ei Falera restaus in vitg da purs. Aunc oz existan 11 menaschis purils. Il fatg che nov menaschis purils gronds ein seresultai els davos 7-10 onns lubescha la conclusiun che nus astgein era quintar egl avegnir cun in stan puril saun.
Ella vischnaunca da Falera vegn ei aunc plidau oz oravontut romontsch. Il lungatg da scola ed ufficial ei il romontsch. Pér igl onn 2001 ei il romontsch vegnius francaus ella constituziun communala sco lungatg ufficial dalla vischnaunca da Falera.
Situaziun geografica
Vischnaunca | 1’220 m.s.m. |
Punct pli bass | 920 m.s.m. |
Punct pli ault | 2’897 m.s.m. |
Surfatscha totala digl intschess communal
2`235 ha
Distanza da Cuera
28 km
Cumin
Glion
District
Surselva
Organs communals
Legislativa: radunonza communala
Executiva: suprastonza communala cun 5 commembers
Taglias/pei da taglia
sin entrada e facultad | 65 % dalla taglia cantunala sempla |
sin schischom | 1.25 ‰ dalla valeta fiscala |
sin midadas da maun | 2% dil prezi da vendita |
Cun domicil da taglia cumplein | 351 (habitonts) |
Cun domicil da taglia special | 1’081 (proprietaris habitaziuns da vacanzas, dimorants duront l’jamna) |
Statistica dalla populaziun
1815 | 415 habitonts |
1900 | 322 habitonts |
1920 | 300 habitonts |
1940 | 372 habitonts |
1960 | 356 habitonts |
1970 | 309 habitonts |
1980 | 383 habitonts |
1990 | 404 habitonts |
1995 | 479 habitonts |
2000 | 522 habitonts |
2001 | 538 habitonts |
2002 | 536 habitonts |
2003 | 546 habitonts |
2004 | 545 habitonts |
2005 | 544 habitonts |
2006 | 551 habitonts |
2007 | 568 habitonts |
2008 | 577 habitonts |
2009 | 577 habitonts |
2010 | 577 habitonts |
2011 | 589 habitonts |
2012 | 583 habitonts |
2013 | 592 habitonts |
2014 | 599 habitonts |
2015 | 612 habitonts |
2016 | 602 habitonts |
2017 | 617 habitonts |
2018 | 605 habitonts |
2019 | 619 habitonts |
2020 | 625 habitonts |
2021 | 621 habitonts |
2022 | 633 habitonts |
2023 | 624 habitonts |
Lungatg
Il lungatg communal ufficial ei il romontsch tenor la constituziun communala.
Romontsch | 352 ni 57 % |
Tudestg | 212 ni 34 % |
Auters | 60 ni 9 % |
Religiun
Catolics | 450 ni 72 % |
Evangelics | 67 ni 11 % |
Auters | 107 ni 17 % |
Scolas 2023/24 (mo scolars da Falera)
Scoletta | 11 affons |
Scola primara | 36 scolars |
Scola secundara/reala | 11 scolars |
Aua/auas piarsas
Reservuars a Curnius e Clis
Capacitad totala | 1`450 m3 |
Onns da construcziun | 1999 resp. 2001 |
Direzia dall’aua | ca. 6.0-7.0 FH° |
Colligiaziun culla serenera Foppa 1974
Agricultura
Menaschis purils 10
Structura dil menaschi
– menaschis cun producziun da latg 9
– menaschis cun vaccas-mumma 1
Alps
Alp Dadens Alp da vaccas
Alp Dado Alp da schetgs